فناوری نانو به مطالعه، طراحی، ساخت و کاربرد مواد و سیستمهایی اشاره دارد که در مقیاس نانومتر (یعنی در اندازههای خیلی کوچکتر از یک میلیمتر) عمل میکنند.
در این مقیاس بسیار ریز و ناچیز، خواص و رفتار مواد به طور قابل توجهی میتوانند تغییر کنند و قوانین فیزیک معمولی برای آنها کاربرد ندارد. فناوری نانو در طیف گستردهای از زمینهها از جمله فیزیک، شیمی، مهندسی مواد، بیولوژی و الکترونیک کاربرد دارد.
با استفاده از فناوری نانو، میتوان مواد را به صورت نانوذرات یا ساختارهای نانوسازماندهنده تولید کرد. این مواد دارای خواص منحصر بهفردی هستند که برای کاربردهای مختلف قابل استفاده میباشند. به عنوان مثال، مواد نانوساختار میتوانند خواص مغناطیسی، الکتریکی، نوری و مکانیکی بهتری را نسبت به ساختارهای بزرگتر داشته باشند.
فناوری نانو در صنایع مواد نیز کاربردهای بسیاری دارد. به طور مثال، افزایش استحکام و سختی مواد، بهبود خواص حرارتی، ایجاد مواد ضدزنگ و ضدخوردگی، بهبود عملکرد رنگدهی و ضدخش نمودن برخی مواد، همه از جمله کاربردهای فناوری نانو در صنایع مواد هستند.
در زمینه انرژی، فناوری نانو میتواند بهبود قابل توجهی در بازدهی سلولهای خورشیدی و باتریها ایجاد کند. با استفاده از نانومواد در ساخت سلولهای خورشیدی، میزان جذب نور و تبدیل آن به انرژی الکتریکی افزایش مییابد. همچنین، با استفاده از ساختارهای نانو در باتریها، میتوان ظرفیت ذخیره انرژی را افزایش داد و زمان شارژ شدن باتری را بهبود بخشید.
در صنایع محیط زیست، فناوری نانو میتواند برای تصفیه آب، زیست پزشکی، کاهش آلودگی هوا و بهبود بهرهوری انرژی استفاده شود. به عنوان مثال، نانوذرات میتوانند در فرایندهای تصفیه آب به عنوان کاتالیزورها استفاده شوند تا بهبود قابل توجهی در کارایی حذف آلودگیهای آبی ایجاد کنند.
در نهایت برای پیشرفت فناوری نانو نیاز به همکاری بین رشتهها و تخصصها در فناوری نانو وجود دارد. به دلیل طبیعت ترکیبی و چند رشتهای فناوری نانو، همکاری بین محققان، مهندسان، صنعتگران، سیاستگذاران و جوامع علمی و صنعتی برای پیشبرد این فناوری بسیار اساسی است.
به طور کلی، فناوری نانو پتانسیل زیادی در بهبود صنایع مختلف و حل مسائل پیچیده دارد. اما برای بهرهبرداری کامل از این پتانسیل، نیازمند بررسی دقیق چالشها و راهحلهای آنها و همچنین همکاری و هماهنگی بین مختصات مختلف علمی، صنعتی و اجتماعی هستیم.